Białorusini od pięciu lat żyją pod terrorem. Opozycja apeluje do Zachodu o utrzymanie sankcji dla reżimu i wsparcie demokratycznych instytucji

To, co się dzieje w moim kraju, jest katastrofą humanitarną i polityczną. Od pięciu lat ludzie żyją tu jak w gułagu. Społeczeństwo musi znosić niekończące się represje. Ludzie są aresztowani za poglądy nieprzychylne Łukaszence, antywojenne, proeuropejskie i proukraińskie. Trafiają do więzienia na całe lata – mówi agencji Newseria Swiatłana Cichanouska.

W ciągu ostatnich pięciu lat obrońcy praw człowieka z organizacji Wiasna udokumentowali ponad 100 tys. przypadków represji i odnotowali ponad 7,5 tys. wyroków skazujących w sprawach karnych o podłożu politycznym. Łączna liczba osób uznanych za więźniów politycznych od początku kampanii prezydenckiej w 2020 roku do 27 października br. wyniosła 4229. Prawie 3 tys. z nich uwolniono z różnych powodów, w tym m.in. po odbyciu kary, zmianie stopnia ograniczenia wolności czy dzięki staraniom dyplomatycznym USA. Nadal jednak 1237 osób uznanych za więźniów politycznych przebywa w więzieniach (stan na 27 października br.). Co więcej, represje za udział w protestach w 2020 roku nie ustają. Tylko we wrześniu br. Wiasna odnotowała 96 przypadków represji o podłożu politycznym, w tym aresztowań i przeszukań mienia.

W kontekście politycznym Łukaszenka wyprzedaje zaś nasz kraj, sprzedaje naszą niepodległość Rosji, aby zyskać polityczne i gospodarcze wsparcie Putina – ocenia liderka białoruskiej opozycji

Jak podkreśla, od 2022 roku reżim w Mińsku pozostaje faktycznym sojusznikiem Kremla w wojnie przeciw Ukrainie. Terytorium Białorusi służyło do przeprowadzania ataków rakietowych, szkolenia wojsk rosyjskich i przerzutu sprzętu wojskowego. Z kolei na granicy z Polską reżim Alaksandra Łukaszenki od trzech lat prowadzi działania hybrydowe z wykorzystaniem migrantów, co destabilizuje sytuację bezpieczeństwa całego regionu.

Białoruś stała się bazą dla ataków na Ukrainę. Widzimy, że Łukaszenka jest gotowy oddać nasze terytoria, infrastrukturę i zasoby, aby Putin mógł szantażować także Europę. Dochodzi do przelotów dronów nad Polską, ataków z wykorzystaniem migrantów, straszenia bronią atomową. Białoruś jest obecnie źródłem zagrożeń dla wszystkich naszych europejskich sąsiadów – podkreśla Swiatłana Cichanouska.

Mimo represji i masowej emigracji politycznej struktury demokratyczne Białorusi przetrwały i konsekwentnie się rozwijają. W Wilnie i Warszawie urzędują organy białoruskich władz na uchodźstwie, a ich przedstawiciele utrzymują relacje z partnerami w 48 państwach świata.

Zmiany na Białorusi to nie tylko przywracanie nadziei, ale też bardzo ciężka praca. Pomimo wszystkich represji ludzie w kraju nie rezygnują z oporu. Może nie widać wielkich, pięknych demonstracji na ulicach białoruskich miast, ale opinia ludzi się nie zmienia. Łukaszence nie udało się przekonać społeczeństwa, aby go polubiło. Białorusini chcą zmian i ludzie się do nich przygotowują – przekonuje białoruska opozycjonistka. Zbudowaliśmy alternatywne instytucje władzy. Mamy bardzo silne i aktywne organizacje obywatelskie, media, obrońców praw człowieka, jesteśmy prawdziwym ruchem – zjednoczonym i działającym wspólnie. W naszej obecnej walce nie chodzi tylko o to, kiedy dojdzie do zmian, ale w jaki sposób się one dokonają, i musimy być gotowi na ten moment.

Swiatłana Cichanouska podkreśla, że przyszłość Białorusi w dużej mierze zależy od solidarności z białoruskim społeczeństwem obywatelskim, które działa w kraju i na emigracji. Część państw europejskich zwiększyła liczbę wydawanych Białorusinom wiz, ponad 10 krajów oferuje im „paszporty cudzoziemca”, a Litwa wprowadziła trzyletnie pozwolenia na pobyt dla osób uciekających przed represjami.

Żadnej wojny ani żadnej bitwy nie da się wygrać samotnie. Nasi ludzie potrzebują oznak solidarności. Potrzebne jest wsparcie techniczne dla naszych mediów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, instytucji demokratycznych. Bierzemy przykład z polskiej Solidarności, która dostała tak ogromne wsparcie od innych krajów i dlatego właśnie udało wam się przetrwać i zwyciężyć – mówi Swiatłana Cichanouska

Liderka apeluje do wspólnoty międzynarodowej o utrzymanie sankcji gospodarczych wobec reżimu oraz nieuznawanie wyników tzw. wyborów prezydenckich, które odbyły się w tym roku i w których ponownie „zwyciężył” Alaksandr Łukaszenka. Trzydzieści pięć krajów nie uznało wyników niedemokratycznych wyborów z lat 2020, 2024 i 2025, a 30 dołączyło do Grupy Przyjaciół Demokratycznej Białorusi w OBWE.

Jestem niezmiernie wdzięczna, że wszystkim europejskim krajom, które nie uznały ważności tzw. wyborów prezydenckich w 2025 roku. Łukaszenka nie jest uznawany za legalnego przedstawiciela Białorusi – mówi opozycjonistka. Zachęcamy naszych partnerów demokratycznych do silnego trzymania się wartości i polityki realizowanej przez pięć lat. Z jednej strony prosimy naszych sojuszników o kontynuowanie polityki surowych sankcji wobec reżimu Łukaszenki, bo widzimy, że one naprawdę działają, opróżniają kieszenie reżimowi.

Jednym z kluczowych postulatów opozycji jest pociągnięcie władz w Mińsku do odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości, których dopuszczano się wobec obywateli. Swiatłana Cichanouska wezwała demokratyczne kraje do dołączenia do inicjatywy Litwy, która w 2024 roku przekazała do Hagi dokumentację dotyczącą zbrodni popełnianych przez reżim Alaksandra Łukaszenki, w tym tortur, prześladowań i deportacji obywateli. Białoruskie organizacje praw człowieka gromadzą dowody w ramach wspólnej platformy dokumentacyjnej działającej przy OBWE i Radzie Europy.

Musimy mieć silne poparcie w tej sprawie, aby dyktatorzy nie mogli czuć się bezkarni – apeluje Swiatłana Cichanouska.

Opozycja wzywa państwa demokratyczne także do utrzymania pomocy dla Kijowa, ponieważ los Białorusi pozostaje silnie związany z przebiegiem wojny w Ukrainie.

W komunikacji z naszymi partnerami wzywamy wszystkich, aby pomagali Ukrainie wygrać tę wojnę, bo da to szansę nie tylko Białorusi, ale także Gruzji, Mołdawii, Armenii i innym krajom – podkreśla liderka białoruskiej opozycji.

Podczas sesji plenarnej w Strasburgu w ubiegłym tygodniu Swiatłana Cichanouska wystąpiła wspólnie z mężem Siergiejem, więzionym przez pięć lat opozycjonistą, który w czerwcu opuścił więzienie. Politycy zaapelowali do PE o dalsze wspieranie walki narodu białoruskiego o wolność i demokrację. Jak wynika z rezolucji przyjętej przez europosłów na tej samej sesji, od 2020 roku UE przeznaczyła 170 mln euro na wsparcie społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych mediów i ofiar represji na Białorusi. Nałożone w reakcji na sfałszowanie wyborów, naruszenia praw człowieka i współudział Białorusi w rosyjskiej wojnie przeciwko Ukrainie obejmują restrykcje handlowe i sankcje wobec 310 osób, w tym Alaksandra Łukaszenki, i 46 podmiotów. PE wezwał do zaostrzenia sankcji, m.in. wobec białoruskich firm i osób odpowiedzialnych za pracę przymusową więźniów politycznych. Zaapelował także do europejskich firm o zakończenie działalności na Białorusi i wszelkich relacji z białoruskimi dostawcami, którzy łamią prawa obywatelskie i polityczne swoich pracowników lub otwarcie wspierają reżim Alaksandra Łukaszenki. Europosłowie ponownie potępili politycznie umotywowane represje, również wobec mniejszości polskiej, i wyrazili poparcie dla społeczeństwa i instytucji demokratycznych walczących z reżimem.